Irena Sendlerowa, właściwie Irena Stanisława Sendler, z domu Krzyżanowska (ur. 15 lutego 1910 w Warszawie, zm. 12 maja 2008 w Warszawie) – polska działaczka społeczna, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.
Życiorys [edytuj]
Jej ojciec, Stanisław Krzyżanowski, był lekarzem, który leczył chorych niezależnie od religii, narodowowści czy statusu społecznego. Był mocno zaangażowany w działalność społeczną, przesiąknięty tradycjami polskiej demokratycznej lewicy. Brał udział w rewolucji 1905 roku, należał też do PPS[1]. Swoje dzieciństwo, Irena Sendler, ze względu na stan zdrowia spędziła w Otwocku, który miał status uzdrowiska. Często bywała również w Tarczynie, gdzie mieszkali jej dziadkowie. W 1917 roku Stanisław Krzyżanowski zmarł zarażony od chorych tyfusem plamistym. Trzy lata później Irena przeprowadziła się z matką do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie mieszkał brat matki - Ksawery Grzybowski. Tutaj uczęszczała do znanego z patriotycznych tradycji Gimnazjum Heleny Trzcińskiej, wstąpiła do harcerstwa i poznała swojego przyszłego męża - Mieczysława Sendlera. Jej katechetą był ks. Wiktor Potrzebski, bohaterski obrońca Grodna w 1939 roku, poległy w Powstaniu Warszawskim. Po zdaniu matury Irena wyjechała z Mieczysławem Sendlerem do Warszawy. Tutaj rozpoczęła studia na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1931 roku wyszła za mąż za Mieczysława Sendlera. Wtedy rozpoczęła pracę w pomocy społecznej - w Sekcji Pomocy Matce i Dziecku przy Obywatelskim Komitecie Pomocy Społecznej.
Zaczęła pomagać Żydom długo przed powstaniem getta warszawskiego. W grudniu 1942 świeżo utworzona Rada Pomocy Żydom "Żegota" mianowała ją szefową wydziału dziecięcego. Jako pracownik ośrodka pomocy społecznej miała przepustkę do getta, gdzie nosiła Gwiazdę Dawida jako znak solidarności z Żydami oraz jako sposób na ukrycie się pośród społeczności getta. Współpracowała z polską organizacją pomocową działającą pod niemieckim nadzorem i zorganizowała przemycanie dzieci żydowskich z getta, umieszczając je w przybranych rodzinach, domach dziecka i u sióstr katolickich w Warszawie. Dzięki odważnej decyzji Matyldy Getter, naczelnej matki przełożonej prowincji warszawskiej Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, która zobowiązała się przyjąć każde dziecko przemycone z getta, wiele z nich trafiło do sierocińców prowadzonych przez siostry franciszkanki m.in. w Warszawie, Aninie, Białołęce, Chotomowie i Płudach[2].
Irena Sendler za swoją działalność została aresztowana w 1943 przez Gestapo, była torturowana i skazana na śmierć. "Żegota" zdołała ją uratować, przekupując niemieckich strażników. Była też umieszczona na liście proskrypcyjnej przez kontrwywiad Narodowych Sił Zbrojnych, jako "zdecydowana komunistka"[3]. W ukryciu pracowała dalej nad ocaleniem żydowskich dzieci – uratowała ich ok. 2,5 tys.
Po wojnie pracowała na rzecz dzieci, m.in. tworzyła domy sierot, powołała Ośrodek Opieki nad Matką i Dzieckiem - instytucję pomocy rodzinom bezrobotnym. Dane jej było doświadczyć, równie ciężkich jak ze strony gestapo, prześladowań komunistycznego Urzędu Bezpieczeństwa. W więzieniu straciła dziecko (urodziło się ono przedwcześnie i zmarło). W PRL zupełnie o niej zapomniano, co może dziwić, bo przecież kierowany przez nią zespół uratował od zagłady dwa razy więcej Żydów niż znany na całym świecie Oskar Schindler. Przesądził o tym jej AK-owski rodowód[4][5].
Związana była z ruchem socjalistycznym i PPS. W latach 1948-1968 należała do PZPR. Wystąpiła z partii po wydarzeniach z marca 1968[4].
Projekt "Life in a Jar" [edytuj]
W 1999 r. amerykański nauczyciel Norman Conard z Uniontown w stanie Kansas zainspirował powstanie szkolnej sztuki teatralnej pt. "Życie w słoiku" (ang. Life in a Jar). Jej tytuł nawiązuje do sposobu, w jaki zachowały się informacje o pochodzeniu uratowanych dzieci: nazwiska rodziców i nowe, przybrane personalia Irena Sendler zakopywała w słoiku, w ogrodzie – tylko dzięki tym notatkom, dzieci które przeżyły wojnę, dowiedziały się o swoich rodzinach.
Przedstawienie oparte na faktach z życiorysu Ireny Sendler wystawiono ponad dwieście razy w Stanach Zjednoczonych i Polsce. Zdobyło ono duży rozgłos w mediach amerykańskich i doprowadziło w końcu do powstania fundacji "Life in a Jar" promującej bohaterską postawę Ireny Sendler[6]. Sztuka ta budzi cały czas żywe zainteresowanie — jest ciągle wystawiana i nadaje coraz większy światowy rozgłos historii Ireny Sendlerowej.
Nagroda im. Ireny Sendlerowej "Za naprawianie świata" [edytuj]
W 2006 r. stowarzyszenie Dzieci Holocaustu przy udziale Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP powołało do życia nagrodę im. Ireny Sendlerowej "Za naprawianie świata", przyznawaną nauczycielom i wychowawcom. Partnerem nagrody jest Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej. Nagroda w wysokości 10000 dolarów przyznawana jest corocznie decyzją Kapituły w Stanach Zjednoczonych i w Polsce dwóm laureatom z tych krajów. Pierwszymi laureatami nagrody są Norman Conard oraz Robert Szuchta - nauczyciel historii w LXIV Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie - zostali oni osobiście wybrani przez Irenę Sendlerową. W roku 2008 polską laureatką nagrody została Anna Janina Kloza, pracująca w VI Liceum Ogólnokształcącym w Białymstoku, w 2009 - Beata Maliszkiewicz - współzałożycielka i dyrektor szkoły „TAK” w Opolu.
Odznaczenia [edytuj]
W 1965 r. została uhonorowana przez izraelski instytut Yad Vashem medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. W 1983 r. zasadziła drzewko w Lesie Sprawiedliwych instytutu.
Postanowieniami Prezydenta RP została odznaczona:
Orderem Orła Białego – 10 listopada 2003[7]
Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 7 listopada 2001[8]
Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski – 12 czerwca 1996[9]
Pod koniec 2006 r. z inicjatywy prezydenta Lecha Kaczyńskiego, z pomocą stowarzyszenia Dzieci Holocaustu podjęto starania o zgłoszenie kandydatury Ireny Sendler do pokojowej nagrody Nobla w roku 2007. Na początku 2008 roku akcja ta została z inicjatywy Prezydenta RP wznowiona.
14 marca 2007 r. Senat RP, przyjął uchwałę w sprawie uhonorowania działalności Ireny Sendlerowej i Rady Pomocy Żydom "Żegota" w tajnych strukturach Polskiego Państwa Podziemnego w okresie II wojny światowej. Uchwała Senatu stwierdza m.in.: Senat Rzeczypospolitej Polskiej składa hołd 97-letniej Irenie Sendlerowej, żyjącej dziś w Warszawie oraz nieżyjącym i żyjącym członkom podziemnej Rady Pomocy Żydom "Żegota" i osobom ratującym Żydów w okupowanej Polsce. (...) Zespół kierowany przez Irenę Sendlerową, dziś już w większości nieżyjących osób świeckich i duchownych, przyczynił się w sposób decydujący do uratowania życia co najmniej 2500 dzieci skazanych na zagładę.
11 kwietnia 2007 r. decyzją Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu, na wniosek 15-letniego Szymona Płóciennika z Zielonej Góry, Irena Sendler odznaczona została Orderem Uśmiechu; była najstarszą osobą, która ten order otrzymała. Specjalny prezent muzyczny z tej okazji przygotowały dla niej świdnickie Serduszka. Sendlerowa powiedziała, że obok listu od Ojca Świętego Jana Pawła II i tytułu Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata to Order Uśmiechu, odznaczenie od dzieci, jest dla niej największym szczęściem, jakie ją spotkało.
24 maja 2007 r. otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Miasta Stołecznego Warszawy (dyplom, w przeddzień Dnia Pamięci Warszawy, 31 lipca 2007 r., odebrała w jej imieniu córka, Janina Zgrzembska), a w czerwcu 2007 r. wyróżnienie Honorowy Obywatel Miasta Tarczyna. Ostatnie lata życia spędziła w gościnie w domu prowincjalnym Bonifratrów w Warszawie. Irena Sendler zmarła 12 maja 2008 roku o godz. 8:40 w szpitalu przy ul. Płockiej w Warszawie. Jak poinformowała kancelaria chorych w szpitalu, leżała tam od 4 maja na oddziale ratunkowym. Pogrzeb odbył się na Cmentarzu Powązkowskim, 15 maja 2008 r.
W 2007r. władze Tarczyna przyznały Irenie Sendler tytuł Honorowego Obywatela Miasta Tarczyna, a Towarzystwo Przyjaciół Tarczyna nadało jej tytuł swego Honorowego Członka.
1 czerwca 2008 r. Sejm Dzieci i Młodzieży, przez aklamację przyjął uchwałę w sprawie uhonorowania działalności Ireny Sendlerowej i Referatu Dziecięcego Podziemnej Rady Pomocy Żydom "Żegota" w czasie II wojny światowej[10].
30 lipca 2008 Izba Reprezentantów Kongresu USA uchwaliła rezolucję upamiętniającą postać Ireny Sendlerowej, bohaterskiej Polki, która w czasie okupacji hitlerowskiej uratowała od zagłady około 2500 dzieci żydowskich[11].
19 kwietnia 2009 – w Seton Hall University w New Jersey Irenę Sendler uhonorowano pośmiertnie nagrodą Humanitarian of the Year, przyznawaną przez The Sister Rose Thering Endowment. Nagrodę odebrał konsul generalny w Nowym Jorku Krzysztof W. Kasprzyk, a do Polski przywiozła ją Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Ewa Junczyk-Ziomecka.
4 maja 2009 została wyróżniona Nagrodą Humanitarną im. Audrey Hepburn. Statuetkę odebrał w Berlinie ambasador Polski w Niemczech, Marek Prawda[12].
19 czerwca 2009 imię Ireny Sendler zostało uroczyście nadane Elbląskiemu Centrum Społecznemu Młodych Socjalistów[13]
Irena Sendler jest patronką Gimnazjum nr 2 w Głogowie, Gimnazjum nr 23 w Warszawie, Gimnazjum Publicznego w Lamkach, Gimnazjum Gminnego w Sianowie (koło Koszalina), Gimnazjum nr 61 w Warszawie, Gimnazjum nr 2 w Otwocku, Gimnazjum w Sępopolu, Liceum Ogólnokształcącego w Skwierzynie jak również Publicznego Gimnazjum w Kramsku, Gimnazjum nr 2 w Tomaszowie Mazowieckim, oraz Gimnazjum Gminnego w Sianowie.
Upamiętnienie Ireny Sendler w kulturze [edytuj]
W 2009 roku powstał film na podstawie życiorysu Ireny Sendlerowej - Dzieci Ireny Sendlerowej. W postać Ireny Sendlerowej wcieliła się laureatka Oscara Anna Paquin.
W 2009 roku amerykański zespół Sixteen Dead Men upamiętnił Irenę Sendler w utworze "Irena" na płycie "Don't Boast Dopamine".
Przypisy
↑ Polskie Radio Online - Historia - Irena Sendlerowa
↑ "Siostry Rodziny Maryi z pomocą dzieciom polskim i żydowskim w Międzylesiu i Aninie", Biblioteka Wawerska, Warszawa 2006
↑ Tomasz Szarota. Listy nienawiści. „Polityka”, ss. 70-71, 2003-11-01.
↑ 4,0 4,1 Magdalena Grochowska, Lista Sendlerowej - reportaż z 2001 roku, Gazeta Wyborcza, 12 maja 2008 (dostęp: 3 lipca 2008)
↑ Sławomir Błaut, Egzamin z człowieczeństwa, Tygodnik Katolicki "Niedziela" 21/2008 (dostęp: 22 kwietnia 2009)
↑ Historia inicjatywy "Irena Sendler"
↑ M.P. z 2004 r. Nr 13, poz. 212
↑ M.P. z 2002 r. Nr 3, poz. 55 – pkt 1.
↑ M.P. z 1996 r. Nr 58, poz. 538 – pkt 2.
↑ Apele i uchwały przyjęte przez XIV sesję Sejmu Dzieci i Młodzieży
↑ H.CON.RES.361
↑ PAP, ŁC: Irena Sendler pośmiertnie wyróżniona przez fundację im. Audrey Hepburn. onet.pl, 2009-05-04. [dostęp 2009-05-05].
↑ elblag24.pl, SD: Irena Sendler patronem Elbląskiego Centrum Społecznego Młodych Socjalistów. elblag24.pl, 2009-06-23. [dostęp 2009-06-24].
Bibliografia [edytuj]
Anna Mieszkowska, Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej (Muza, Warszawa 2004, ISBN 83-7319-254-9; wyd. II: 2005)
Nagroda im. Ireny Sendlerowej. [dostęp 2010-02-19].
"KurieR - Kultura i Rzeczywistość", Paweł Reising art. pt."Piotrkowska miłość Ireny Sendlerowej".
Linki zewnętrzne [edytuj]
Władysław Bartoszewski - "Zasłużyła na najwyższy szacunek" (wspomnienie o Irenie Sendlerowej, 13.05.2008 r.)
Jerzy Korczak, "Oswajanie strachu", Tygodnik Powszechny 17 sierpnia 2003
Maciej Piotrowski, "Czy świat mi pomagał, gdy płakałam z bezsilności?", Tygodnik Powszechny 27 lutego (nr 9) 2005
Blog o Irenie Sendlerowej - projekt nagrodzony w programie edukacyjnym "36 Sprawiedliwych" – Programu Polsko-Izraelskich Spotkań Młodzieży PIYE przy Muzeum Historii Żydów Polskich
Dwa listy do Komitetu Pokojowej Nagrody Nobla (angielski/polski)
Polscy Sprawiedliwi - Przywracanie Pamięci
Nagroda im. I. Sendlerowej "Za naprawianie świata"
pl.wikipedia.org/wiki/Irena_Sendlerowa

That is amazing. I have just spoken to a person who knew Mrs Sendler. He told me Mrs Sendler was a full of life woman. It was very important for her to learn all her life.

Irena Sendler (née Krzyżanowska, in Poland commonly referred to as Irena Sendlerowa, 15 February 1910 – 12 May 2008)[1] was a Polish Catholic social worker who served in the Polish Underground and the Żegota resistance organization in German-occupied Warsaw during World War II. Assisted by some two dozen other Żegota members, Sendler saved 2,500 Jewish children by smuggling them out of the Warsaw Ghetto, providing them with false documents, and sheltering them in individual and group children's homes outside the Ghetto. Early lifeIrena Sendler sympathized with Jews from childhood. Her father Dr Stanislaw Krzyzanowski, a physician, died in February 1917 of typhus contracted while treating patients his colleagues refused to treat. Many of the refused patients were Jewish. After his death, Jewish community leaders offered to pay for Irena's education. She opposed the ghetto-bench system that existed at some prewar Polish universities and as a result was suspended from Warsaw University for three years.[3] [edit] World War IIDuring the German occupation of Poland, Sendler lived in Warsaw (prior to that, she had lived in Otwock and Tarczyn while working for urban Social Welfare departments). As early as 1939, when the Germans invaded Poland, she began aiding Jews. She and her helpers created over 3,000 false documents to help Jewish families, prior to joining the organized Żegota resistance and the children's division. Helping Jews was very risky—in German-occupied Poland, all household members risked death if they were found to be hiding Jews, a more severe punishment than in other occupied European countries. Nazi German poster in German and Polish (Warsaw, 1942) threatening death to any Pole who aided Jews Jewish children in the Warsaw GhettoIn December 1942, the newly created Żegota (the Council to Aid Jews) nominated her (by her cover name Jolanta[4]) to head its children's section. As an employee of the Social Welfare Department, she had a special permit to enter the Warsaw Ghetto to check for signs of typhus, something the Nazis feared would spread beyond the Ghetto.[5] During these visits, she wore a Star of David as a sign of solidarity with the Jewish people and so as not to call attention to herself. She cooperated with the Children's Section of the Municipal Administration, linked with the RGO (Central Welfare Council), a Polish relief organization that was tolerated under German supervision. She organized the smuggling of Jewish children out of the Ghetto, carrying them out in boxes, suitcases and trolleys.[2] Under the pretext of conducting inspections of sanitary conditions during a typhoid outbreak, Sendler visited the Ghetto and smuggled out babies and small children in ambulances and trams, sometimes disguising them as packages.[6] She also used the old courthouse at the edge of the Warsaw Ghetto (still standing) as one of the main routes for smuggling out children. The children were placed with Polish families, the Warsaw orphanage of the Sisters of the Family of Mary, or Roman Catholic convents such as the Little Sister Servants of the Blessed Virgin Mary Conceived Immaculate[7] at Turkowice and Chotomów. Sendler cooperated very closely with social worker and catholic nun, mother provincial of Franciscan Sisters of the Family of Mary - Matylda Getter. She rescued between 250-550 Jewish children in different education and care facilities for children in Anin, Białołęka, Chotomów, Międzylesie, Płudy, Sejny, Vilnius and others.[8] Some children were smuggled to priests in parish rectories. She buried lists of their real names in jars in order to keep track of their original and new identities. Żegota assured the children that, when the war was over, they would be returned to Jewish relatives.[9] In 1943, Sendler was arrested by the Gestapo, severely tortured, and sentenced to death. Żegota saved her by bribing German guards on the way to her execution. She was left in the woods, unconscious and with broken arms and legs.[2] She was listed on public bulletin boards as among those executed. For the remainder of the war, she lived in hiding, but continued her work for the Jewish children. After the war, she dug up jars containing the 2,500 children's identities and attempted to find the children and return them to their parents.[10] However, almost all of their parents had been killed at the Treblinka extermination camp or had otherwise gone missing. On 12 May 2008, Sendler died. [edit] Awards"Every child saved with my help is the justification of my existence on this Earth, and not a title to glory."[11] Letter to the Polish Parliament Irena Sendler in 2005After the war and the Soviet takeover of Poland, Irena Sendler was persecuted by the communist Polish state authorities for her relations with the Polish government in exile and with the Home Army. During this period she miscarried her second child. Sendler with some people she saved as children, Warsaw, 2005In 1965, Sendler was recognized by Yad Vashem as one of the Righteous among the Nations. She also was awarded the Commander's Cross by the Israeli Institute. Only in that year did the Polish communist government allow her to travel abroad, to receive the award in Israel. In 2003, Pope John Paul II sent Sendler a personal letter praising her wartime efforts. On 10 October 2003 she received the Order of the White Eagle, Poland's highest civilian decoration, and the Jan Karski Award "For Courage and Heart," given by the American Center of Polish Culture in Washington, D.C.. On 14 March 2007, Sendler was honored by Poland's Senate. At age 97, she was unable to leave her nursing home to receive the honor, but she sent a statement through Elżbieta Ficowska, whom Sendler had saved as an infant. Polish President Lech Kaczyński stated she "can justly be nominated for the Nobel Peace Prize" (though nominations are supposed to be kept secret). On 11 April 2007, she received the Order of the Smile as the oldest recipient of the award. In May 2009, Irena Sendler was posthumously granted the Audrey Hepburn Humanitarian Award.[12] The award, named in honor of the late actress and UNICEF ambassador, is presented to persons and organizations recognised for helping children. In its citation, the Audrey Hepburn Foundation recalled Irena Sendler's heroic efforts that saved two thousand five hundred Jewish children during the German occupation of Poland in World War II. Sendler was the last survivor of the Children's Section of the Żegota Council to Assist Jews, which she had headed from January 1943 until the end of the war. [edit] Nobel nominee Poles Who Saved the Jews: Irena Sendler, Zofia Kossak-Szczucka and Matylda Getter coin, 20 zł, silver, reverseIn 2007, considerable publicity[13] accompanied Sendler's nomination for the Nobel Peace Prize.[14] While failed nominations for the award have not been officially announced by the Nobel organization for 50 years, the International Peace Research Institute, Oslo, reported in 2007 that Irena Sendler's nominator had made the nomination public.[15] Regardless of its legitimacy, talk of the nomination focused a spotlight on Sendler and her wartime achievements. The 2007 Nobel Peace Prize was awarded to the Intergovernmental Panel on Climate Change and former Vice President of the United States Al Gore.[16] [edit] PBS DocumentaryAmerican filmmaker Mary Skinner began working on a historical documentary film based on Irena Sendler's memoir as told to Anna Mieszkowska in 2003. "Irena Sendler, In the Name of Their Mothers" features the last long interviews Irena Sendler gave before she died. Also featured are three of Sendler's co-workers and several of the Jewish children they saved. Filmed in Poland and the US with Polish cinematographers Andrzej Wolf and Slawomir Grunberg, the film uses evocative location footage of Irena Sendler's wartime apartment, Żegota[1]" headquarters, Gestapo headquarters and the Pawiak Prison along with rare footage of the city during the German occupation to vividly re-create the events of Sendler's life. This is the first historical documentary made outside Poland to record the true story of Irena Sendler and the daring conspiracy of women"[2]" who worked with her to save the children of the Warsaw ghetto. Skinner recorded over 70 hours of interview material for the film and spent seven years consulting archives, historical experts and eyewitnesses in the US and Poland to uncover many unknown details about their operation. The film's US broadcast premiere is scheduled for May of 2011. It will air on all PBS stations nationwide through PBS affiliate KQED Presents. [edit] Life in a JarMain article: Life in a Jar In 1999, Kansas students produced a play based on research into Irena Sendler's life story entitled Life in a Jar. It has since been adapted to television as The Courageous Heart of Irena Sendler. Sendler's story was largely unknown to the world until the students developed The Irena Sendler Project, producing their performance Life in a Jar. This student-produced drama has now been performed over 285 times all across the United States, in Canada and in Poland. Sendler's message of love and respect has grown through the performances, over 1,500 media stories, a student-developed website with 30,000,000 hits, a national teaching award in Poland and the United States, and an educational foundation, the Lowell Milken Education Center, to make Sendler’s story known to the world. Life in a Jar continues to travel around the country sharing Irena's courageous story. [edit] See also This "see also" section may contain an excessive number of suggestions. Please ensure that only the most relevant suggestions are given and that they are not red links, and consider integrating suggestions into the article itself. (November 2010) Rescue of Jews by Poles during the Holocaust The Holocaust in Poland Kindertransport (Also known as the Refugee Children Movement) Zofia Kossak-Szczucka Nicholas Winton Oskar Schindler Henryk Slawik Aristides Sousa Mendes en.wikipedia.org/wiki/Irena_Sendler