Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Antyoksydanty, znane także jako przeciwutleniacze, są naturalnymi substancjami, które spowalniają starzenie się organizmu, a także chronią przed nowotworami. Wyróżnia się antyoksydanty endogenne i egzogenne. Pierwsze wytwarza organizm, a drugie występują w pożywieniu. Przeciwutleniacze egzogenne to przede wszystkim owoce i warzywa.
Antyoksydanty - jak to działa?
Antyoksydanty to związki chemiczne hamujące reakcje utleniania, w wyniku których wytwarzają się wolne rodniki, czyli oksydanty. Wolne rodniki w niedużej ilości są dla organizmu nieszkodliwe, a nawet pomagają w ochronie przed bakteriami i wirusami; antyoksydanty i oksydanty to para, która ma działać wspólnie, ale czasem dochodzi do zaburzenia równowagi. Gdy wolnych rodników jest za dużo, zwiększa się ryzyko występowania nowotworów, cukrzycy, chorób układu krążenia, udaru mózgu, zaćmy, choroby Alzheimera. Dlaczego tak się dzieje? Wolne rodniki uszkadzają i niszczą zdrowe komórki. Antyoksydanty nie tylko przeciwdziałają chorobom i spowalniają starzenie, lecz także poprawiają samopoczucie i wygląd.
Antyoksydanty i stres oksydacyjny
Antyoksydanty mają za zadanie oczyszczać organizm z nadmiaru wolnych rodników i chronić przed tzw. stresem oksydacyjnym. Stres oksydacyjny występuje wtedy, gdy wolne rodniki wytwarzają się szybciej niż antyoksydanty. Przeciwutleniacze nie nadążają wtedy z regulacją utleniaczy i dochodzi dla niekorzystnych dla naszego zdrowia procesów.
Wolne rodniki - skąd się biorą?
Wolne rodniki, podobnie jak antyoksydanty, możemy podzielić na endogenne (wewnętrzne) i egzogenne (zewnętrzne). "Naturalne" wolne rodniki powstają w procesie oddychania komórkowego; ich produkcję mogą wzmagać zaburzenia metabolizmu czy stany zapalne. Za szkodliwy nadmiar wolnych rodników odpowiedzialne są czynniki zewnętrzne. Należą do nich:
- zanieczyszczenie środowiska,
- promieniowanie,
- alkohol,
- tytoń,
- niezdrowa, wysoko przetworzona żywność,
- dieta uboga w przeciwutleniacze.
Antyoksydanty - skąd je wziąć?
Przeciwutleniacze występują w organizmie naturalnie głównie jako aminokwasy i enzymy. Jednak żeby nie doprowadzić do stresu oksydacyjnego, trzeba zadbać o prawidłową, bogatą w antyoksydanty dietę.
W walce z wolnymi rodnikami najlepiej spisują się witaminy C, E i A, karotenoidy (np. beta-karoten), flawonoidy, cynk, selen, potas. Produkty bogate w witaminę C to na przykład natka pietruszki, pomidory, pomarańcze. Witamina E występuje obficie w tłuszczach roślinnych. Mleko i nabiał dostarczają witaminę A oraz sprzężony kwas linolowy (CLA). Orzechy mają dużo selenu, a rośliny strączkowe - cynku. Lista jest długa - większość owoców i warzyw ma w sobie substancje antyoksydacyjne.
> Zobacz: Śliwki suszone mają najwięcej antyoksydantów wśród owoców. A to jeszcze nie wszystko
Na rynku pojawia się coraz więcej suplementów, które mają pomagać w walce z wolnymi rodnikami i zatrzymaniu procesu starzenia się. Kuszą one łatwym uzupełnieniem substancji antyoksydacyjnych. Takie preparaty stwarzają ryzyko przedawkowania przeciwutleniaczy - w tym przypadku przysłowie "co za dużo, to niezdrowo" pasuje jak ulał. Nadmiar antyoksydantów może być równie szkodliwy, co ich niedobór. Przyjmowanie antyoksydantów w formie naturalnej (owoców, warzyw, nabiału itp.) nie niesie ze sobą ryzyka przedawkowania.
