Huta Pieniacka
Huta Pieniacka, pomnik pomordowanych Polaków | |
Państwo | |
---|---|
Obwód | |
Rejon | |
Populacja • liczba ludności |
|
Tablice rejestracyjne |
BC |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego | |
Położenie na mapie Ukrainy | |
49°54′07″N 25°05′56″E/49,901944 25,098889 |
Huta Pieniacka (ukr. Гута Пеняцька) – wieś, obecnie nieistniejąca, położona na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie brodzkim, od 1919 do 1945 roku[1] w Polsce, od grudnia 1920 w województwie tarnopolskim, w powiecie brodzkim, w gminie Pieniaki.
Huta Pieniacka leży w odległości 5 km na północny zachód od Pieniak.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Według Pierwszego katastru gruntowego Galicji (metryki józefińskiej), w 1786 wieś została wzmiankowana jako nowo osadzona[2][niewiarygodne źródło?].
W 1875 roku we wsi znajdowała się jedyna huta szkła na terenie powiatu brodzkiego[3].
W latach 1927–1939 majątek leśny w Hucie Pieniackiej posiadał profesor prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza i działacz endecki Edward Dubanowicz, wywłaszczony w 1939 przez NKWD i w 1940 deportowany do Kazachstanu[4][5].
Wiosną 1942 wieś stała się główną bazą radzieckiego oddziału partyzanckiego pod dowództwem lekarza wojskowego i działacza komunistycznego P.K. Kundiusa, który po ucieczce z niewoli niemieckiej w 1941 organizował ruch oporu w rejonie Złoczowa. W 1944 oddział ten liczył 600 ludzi[6][niewiarygodne źródło?]. W styczniu–lutym 1944 we wsi stacjonowali partyzanci sowieccy pod dowództwem płk. NKWD Dmitrija Miedwiediewa[7]. Dowódca polskiej samoobrony, Kazimierz Wojciechowski, współdziałał zarówno z komendą AK w Złoczowie, jak i z partyzantami radzieckimi[6][niewiarygodne źródło?].
- Osobny artykuł:
28 lutego 1944 ściągnięte przeciw partyzantom radzieckim siły 4. Pułku Policji Schutzstaffel (SS), złożonego z ukraińskich ochotników nieprzyjętych do 14. Dywizji Grenadierów SS (SS-Galizien) pod dowództwem niemieckim, przy udziale oddziału Ukraińskiej Powstańczej Armii i oddziału paramilitarnego ukraińskich nacjonalistów pod dowództwem Włodzimierza Czerniawskiego, wymordowały polskich mieszkańców Huty Pieniackiej w odwecie za śmierć dwóch ukraińskich żołnierzy SS-Galizien w potyczce z miejscowym oddziałem samoobrony[8][9].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Huta Pieniacka na austro-węgierskiej mapie sprzed 1910 r.
-
Kościół w Hucie Pieniackiej, 1930 r.
-
Pozostałości polskiego cmentarza w Hucie Pieniackiej
-
Zachowany, przedowjenny, polski nagrobek w Hucie Pieniackiej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
- ↑ Dmytro Czobit , Trahedija Huty Peniaćkoji, „Kultura i żyttia”, 17, 27 kwietnia 2018, s. 8 .
- ↑ Powiat brodzki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 374 .
- ↑ Zbigniew K. Wójcik, Wspomnienia Edwarda Dubanowicza – przyczynek do biografii, „Dzieje Najnowsze”, 40 (4), 2008, s. 183 .
- ↑ Łucja Orłowska , Kresy – wspomnienia mojej rodziny (fragment pracy) [online], Blog Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego, 2013 [zarchiwizowane z adresu 2014-12-05] .
- ↑ a b Dmytro Czobit , Trahedija Huty Peniaćkoji, „Kultura i żyttia”, 20, 18 maja 2018, s. 7 .
- ↑ D. Miedwiediew: Silnyje duchom. Kijów, 1981. wersja elektroniczna (ros.)
- ↑ PAP: Śledztwo ws. mordu w Hucie Pieniackiej. [dostęp 2009-03-11].
- ↑ Marcin Wojciechowski , Grzegorz Motyka , 65 lat temu spacyfikowano polską wieś na Ukrainie. Co stało się w Hucie Pieniackiej [online], Wyborcza.pl, 27 lutego 2009 [dostęp 2009-03-04] [zarchiwizowane z adresu 2010-03-07] .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Huta Pieniacka 25.) H., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 236 .
- Pieniaki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 88 .