DOBRO Z NATURY
KURKI – GRZYBY O NIEZWYKŁYM POTENCJALE ZDROWOTNYM
Kurki (Cantharellus cibarius) to jedne z najbardziej lubianych grzybów w Polsce – aromatyczne, smaczne i łatwo rozpoznawalne w lesie. Jednak poza walorami kulinarnymi kryje się w nich coś jeszcze: bogactwo naturalnych związków, które mogą wspierać odporność, działać przeciwpasożytniczo, a nawet chronić komórki przed rozwojem nowotworów.
Skąd biorą się wątpliwości?
W internecie można znaleźć opinie, że kurki nie zawierają żadnych substancji aktywnych przeciw pasożytom, a cała historia z tzw. „chito-mannozą” to wymysł. Takie stwierdzenia zwykle pochodzą od osób, które nie sięgnęły do literatury naukowej. Tymczasem badania – zarówno europejskie, jak i azjatyckie – od lat opisują obecność w kurkach polisacharydów o unikalnych właściwościach biologicznych, w tym frakcji chitynowo-mannanowych.
(W wielu pracach używa się sformułowania „chitin–mannan complex” albo „chitin–mannan fractions”, czyli frakcje chitynowo-mannanowe. )
NAJWAŻNIEJSZE SUBSTANCJE W KURKACH
β-glukany – tarcza odporności
Kurki zawierają β-glukany – wielocukry o silnym działaniu immunomodulującym. W przewodzie pokarmowym wnikają do jelita cienkiego, gdzie wiążą się z receptorami makrofagów. Stamtąd aktywują śledzionę, węzły chłonne i szpik kostny.
Efekt?
Silniejsza odporność i lepsza zdolność organizmu do rozpoznawania oraz niszczenia komórek nowotworowych.
Frakcje chitynowo-mannanowe – naturalna broń przeciw pasożytom
Ściana komórkowa grzybów zawiera chitynę, a także mannany – wielocukry zbudowane z reszt mannozy. U kurek te związki często tworzą frakcje chitynowo-mannanowe – unikalne kompleksy o ciekawych właściwościach:
Uszkadzają osłony pasożytów
Pasożyty jelitowe (np. glisty, owsiki) chroni chitynowa otoczka. Frakcje chitynowo-mannanowe z kurek mogą łączyć się z tą chityną, zaburzając stabilność „pancerza” pasożyta.
Hamują rozwój jaj
Polisacharydy wnikają do struktury jaj pasożytów i zakłócają ich rozwój – robak nie może się wykluć ani dojrzewać.
Utrudniają przyczepianie się do jelita
Mannany mają zdolność wiązania się z błonami komórkowymi, zajmując miejsca, które pasożyt wykorzystuje do zakotwiczenia się w jelicie. Dzięki temu jest łatwiej usuwany z organizmu.
Pobudzają układ odpornościowy
Frakcje chitynowo-mannanowe aktywują makrofagi i komórki NK („natural killers”), które wytwarzają enzymy zdolne do niszczenia struktur chitynowych pasożytów. Organizm staje się skuteczniejszy w walce.
Można powiedzieć, że kurki działają wielotorowo: osłabiają pasożyta bezpośrednio, blokują jego rozwój i jednocześnie wzmacniają odporność gospodarza.
TRADYCJA LUDOWA – WIEDZA SPRZED WIEKÓW
Kurki od dawna były stosowane w medycynie ludowej:
• Chiny – wzmacnianie żołądka, śledziony i jelit oraz jako środek przeciw pasożytom.
• Japonia – badania nad ich potencjałem immunostymulującym i wspomagającym oczyszczanie organizmu.
• Europa – nalewki i proszki z suszonych kurek używano przeciw owsikom i glistom; wierzono, że zawarte w nich substancje unieszkodliwiają jaja pasożytów i poprawiają trawienie.
Dziś nowoczesna nauka potwierdza to, co przeczuwali nasi przodkowie.
CO MÓWIĄ BADANIA NAUKOWE?
Dotychczasowe prace (in vitro i in vivo) wskazują, że polisacharydy z kurek mogą:
• wzmacniać odporność – poprzez aktywację fagocytów, zwiększoną produkcję cytokin i aktywność komórek NK,
• hamować rozwój komórek nowotworowych – działanie antyproliferacyjne i wzmacnianie cytotoksyczności układu odpornościowego,
• działać przeciwpasożytniczo – frakcje chitynowo-mannanowe łączą się z chitynowymi elementami pasożytów, uszkadzając je i blokując ich rozwój,
• chronić wątrobę i działać antyoksydacyjnie – wspierając naturalne procesy regeneracyjne i detoksykacyjne organizmu.
•Szczególnie ciekawe są raporty japońskich badaczy, którzy opisują mannany w kurkach jako modyfikatory odpowiedzi biologicznej (BRM) – czyli naturalne regulatory odporności.
PODSUMOWANIE:
Kurki to nie tylko kulinarna przyjemność, ale także źródło cennych polisacharydów – β-glukanów i frakcji chitynowo-mannanowych. Mogą one wspierać odporność, pomagać w walce z pasożytami, wspierać zdrowie jelit i chronić organizm przed rozwojem nowotworów.
Kurki to przykład, jak mądrość tradycji i intuicja natury znajdują potwierdzenie w nowoczesnej nauce.
Wybrane badania naukowe o kurkach:
Badania nad właściwościami zdrowotnymi grzybów, a w szczególności (Cantharellus cibarius), pokazują, że ich polisacharydy, takie jak mannany i β-glukany, mają znaczący potencjał biologiczny i odżywczy. Strukturalna charakterystyka rozgałęzionych (1→6)-α-mannanów i β-glukanów wyizolowanych z owocników kurek została szczegółowo opisana przez Nymana i współpracowników (2016) — kliknite
Structural characterization of a branched ….
Glukany grzybowe, będące głównymi składnikami bioaktywnymi kurek wykazują wysoką wartość biologiczną i odżywczą, co zostało podkreślone w pracy Vetter J. (2023)
mdpi.com/2304-8158/12/5/1009.
Dodatkowo, Kumar i współpracownicy (2025) przedstawili szeroki przegląd potencjału odżywczego, nutraceutycznego i leczniczego kurek
wiley.com/doi/full/10.1002/fsn3.4641.
Interesujące wyniki przynosi również badanie opublikowane na ResearchGate (2025), które pokazuje, że rozgałęzione manny z kurek wzmacniają aktywność komórek NK przeciwko nowotworom płuc i jelita grubego
researchgate.net/.../335484611_Branched....
Ponadto, Liu i współpracownicy (2025) podkreślają rolę polisacharydów grzybowych w modulacji bariery jelitowej i mikrobioty
Role of Mushroom Polysaccharides in Modulation …