Konsekracja kapłanów (Wj 29, 1-9)

W ten sposób postąpisz, gdy będziesz ich wyświęcał na kapłanów: weźmiesz młodego cielca i dwa barany bez skazy, i przaśne chleby, i przaśne placki, zaprawione oliwą, i przaśne podpłomyki pomazane oliwą. Upieczesz je z najczystszej mąki pszennej i włożywszy je do tego samego kosza, w koszu złożysz je na ofiarę jednocześnie z młodym cielcem i dwoma baranami. (Wj 29, 1-3)

Ustanowienie nowej liturgii nie jest sprawą błahą, ponieważ liturgia podtrzymuje więź Ludu Bożego z Bogiem i wyprasza u Boga przebaczenia za nasze grzechy. Liturgia jest sprawą pierwszorzędnej wagi. Mojżesz przebywał 40 dni na szczycie góry Horeb. Tam zwiedzał Niebo i poznał zasady liturgii niebiańskiej. W Biblii czytamy wskazówki dla odtworzenia tej liturgii, zajęło nam to już cztery rozdziały: omówiliśmy Arkę Przymierza, Miszkan (czyli Namiot Spotkania), ołtarz oraz stroje kapłanów.

Wszystko, co przeznaczone jest na służbę Bogu powinno być poświęcone, wydzielone ze sfery profanum. Dotyczy to samego sanktuarium i składających się na nie urządzeń, ale przede wszystkim ludzi, którym liturgia ma umożliwić nieustanną łączność z Bogiem. Zanim zostanie zainaugurowana liturgia, poprzez którą Bóg rozpocznie uświęcenie całego narodu, potrzeba wyświęcenia kapłanów nowego obrządku, aby sami w pierwszej kolejności stali się świętymi.

W tym rozdziale opisany jest rytuał konsekracji Aarona i jego synów, wyświęcenia ich na kapłanów. Kapłaństwo w Izraelu jest instytucją dynastyczną, zarezerwowaną samym męskim potomkom Aarona, czyli brata Mojżesza. Kapłani wnoszą przed Bogiem różne ofiary, które będą opisane dopiero w Księdze Kapłańskiej. Na razie Mojżesz jako jedyny jest uprawniony do złożenia ofiar. Na potrzeby konsekracji kapłanów będą to jeden młody cielec i dwa barany (lub jagnięta) bez skazy. Ofiary zwierzęce są wnoszone w towarzystwie ofiar roślinnych, tzw. ofiar pokarmowych, które również będą opisane w Księdze Kapłańskiej (Kpł 2, 4nn).

Ceremonia święceń zaczyna się od obrzędu oczyszczenia wodą kandydatów na kapłanów. Jezus powtórzy ten gest przed wyświęceniem apostołów na kapłanów Nowego Przymierza: własnoręcznie umył nogi apostołów, aby ich oczyścić przed ich pierwszym przyjęciem Sakramentu Eucharystii.

Aaronowi zaś i synom jego rozkażesz przybliżyć się do wejścia do Namiotu Spotkania i obmyjesz ich wodą. (Wj 29, 4)

Oczyszczenie wodą jest obrzędem praktykowanym przez wszystkie kultury i zwłaszcza w Egipcie. Przez całą Biblię będzie wiele obmyć rytualnych, ale niniejszy obrzęd jest wyjątkowy w tym, że jest pierwszym oczyszczeniem w nowej liturgii i może być interpretowane jako oczyszczenie się z pozostałości kultury egipskiej. Według Targumu, czyli Aramejskiego przekładu Biblii, to obmycie zostało dokonane przy pomocy 270 litrów wody żywej.

Obmycie ma wymiar sanitarny, ale przejście przez wody jest również symbolem życia i śmierci. Liturgiczne obmycie w wodzie żywej jest symbolicznym przejściem przez wody, przejściem przez śmierć (zanurzony człowiek nigdy nie ma pewności, czy uda mu się wydostać z wody). Wynurzenie się z wody jest znakiem zwycięstwa i nowego życia podarowanego przez Boga, który jest Panem życia i śmierci. Liturgiczne oczyszczanie wodą to symboliczne zanurzanie siebie w Bogu i otrzymanie od Niego nowego życia. Odtąd nie jesteśmy panami naszego życia, nasze życie jest nam podarowane jako dar i zadanie.

Na Horebie, po obrzędzie oczyszczenia następuje ceremonia ubierania kandydatów w szatach kapłańskich. Posłuchajmy:

Aaronowi zaś i synom jego rozkażesz przybliżyć się do wejścia do Namiotu Spotkania i obmyjesz ich wodą. Potem weźmiesz szaty i ubierzesz Aarona w tunikę, w suknię, w efod oraz w pektorał, a przymocujesz go przepaską efodu. A włożywszy mu tiarę na głowę, umieścisz święty diadem na tiarze. Następnie weźmiesz olej do namaszczania i wylejesz go na jego głowę, i namaścisz go. Także synom jego każesz się przybliżyć i ubierzesz ich w tuniki oraz przepaszesz Aarona i jego synów pasami i okryjesz głowy ich mitrami, i będzie należało do nich kapłaństwo na mocy nieodwołalnego prawa. I wprowadzisz Aarona i jego synów w czynności kapłańskie. (Wj 29, 4-9)

Obmywanie Aarona i jego synów jest symbolicznym chrztem. Rozpoczyna ich nowe życie. Odnajdujemy tę symbolikę w naszym sakramencie chrztu: osoba ochrzczona jest polana wodą dla zmycia zmazy grzechu pierworodnego. Po wyjściu z wody otrzymuje nowe, białe szaty, podobnie jak Aaron i jego synowie. I podobnie jak w przypadku Aarona osoba ochrzczona jest następnie namaszczona olejem. Obmycie wodą chrzcielną zmywa grzechy, ale potrzebne jest też namaszczenie olejem dla otrzymania misji wewnątrz Ludu Wybranego, który jest Ludem kapłańskim, jak to usłyszeliśmy już w dzwiewiętnastym rozdziale (link).

Pochylmy się bliżej obrzędowi namaszczenia. Samo słowo pochodzi od czasownika MaSzaH, od którego pochodzi słowo mesjasz (po grecku Christos). Na wstępie wyjaśnijmy sprawę chronologii: wiemy, że obrzęd namaszczenia olejem raczej nie był praktykowany w Egipcie, oraz że Izraelici raczej nie zabrali ze sobą oleju z Egiptu (omówiliśmy to już w oddzielnym odcinku, link). Obrzęd namaszczenia pojawił się koło roku 500 przed Chrystusem, prawdopodobnie pod wpływem kultury perskiej. Wzmianka o namaszczeniu arcykapłana może być zabiegiem pedagogicznym mającym podkreślić wyniosłość funkcji arcykapłańskiej oraz jej pierwszeństwo nad namaszczeniem królewskim, które nastąpi dopiero później w historii.

Namaszczenie jest obrzędem początków. Bez namaszczenia z wysoka, nic ważnego nie może nadejść… Obrzęd namaszczenia zapoczątkowuje wszystko. Stąd wielkie oczekiwania w stosunku do Mesjasza. Będzie on miał charakter królewski, ale też kapłański, co mocno podkreśli nowotestamentalny list do Hebrajczyków, kiedy będzie wyjaśnił, dlaczego właśnie Jezus z Nazaretu jest tym oczekiwanym mesjaszem.

Na górze Horeb, obrzęd oczyszczenia wodą, namaszczenia olejem i przyodzienia szat kapłańskich jest jeszcze dodatkowo zapieczętowany uroczystą deklaracją, że „do rodziny Aarona należy kapłaństwo na mocy nieodwołalnego prawa” – nikt nie ma prawa tego już kwestionować, nikt spoza męskich potomków Aarona nie może rościć sobie prawa do kapłaństwa, pod jakimkolwiek pretekstem. Historia pokaże, że wielu niepowołanych będzie próbowało, do dzisiaj różne takie próby dzieją się w różnych wspólnotach chrześcijańskich.