Gaslighting – forma psychologicznej manipulacji, w której osoba lub grupa osób umyślnie tworzy w osądzie ofiary wątpliwości wobec własnej pamięci czy percepcji, często wywołując u niej dysonans poznawczy i inne stany, takie jak niskie poczucie własnej wartości.

Za pomocą zaprzeczania, kłamania, wprowadzania w błąd, sprzeczności i dezinformacji gaslighter próbuje zdestabilizować psychicznie ofiarę i podważyć jej przekonania. Służy temu szeroki wachlarz zachowań: od zaprzeczenia przez sprawcę, że doszło do poprzednich nadużyć, aż po inscenizację dziwnych wydarzeń przez sprawcę z zamiarem dezorientacji ofiary.

Gaslightingu najczęściej używają niewierni partnerzy - osoby pragnące zmusić innych do uznania własnej wersji wydarzeń, rodzice względem dzieci czy osoby z zaburzeniami osobowości (psychopatycznymi, narcystycznymi oraz borderline). Psycholog, prof. Samuel Waknin opisał ten rodzaj zachowania w latach 90. XX wieku jako rdzeń funkcjonowania osób zaburzonych z wiązki B, czyli zaburzeń dramatyczno-niekonsekwentnych oraz przejaw przemocy.

Do głównych sposobów manipulowania ludźmi w gaslightingu należą:

ignorowanie (m.in. sposobu myślenia czy prób nawiązania rzeczowego kontaktu),

odmawianie (prawa do wypowiedzi, refleksji, przemyśleń, jako nieuzasadnionego merytorycznie),

przekierowywanie uwagi oraz zmienianie tematów gdy ofiara pragnie wskazać na elementy krzywdzące,

kontrargumentacja (kwestionowanie logiki i pamięci u ofiary, zaprzeczanie działaniom własnym),

dyskredytacja (oskarżenia o mylenie, zmyślanie, czy wręcz próbę odwrotnej dyskredytacji),

oskarżanie (o brak czystych intencji, chęć zaszkodzenia, zemstę).