Dinsdag 6 maart hield kardinaal Eijk in de Sint-Jozefkathedraal van Groningen een lezing over de encycliek Humanae vitae van paus Paulus VI. Deze encycliek over het menselijk leven, het huwelijk en de geboorteregeling verscheen vijftig jaar geleden in de tijd van de seksuele revolutie. De inhoud ervan stond volkomen haaks op de ‘vrije’ normen en waarden die alom werden gepropageerd. “Tegenwoordig wordt deze encycliek steeds meer erkend als in feite een profetisch document,” aldus kardinaal Eijk in zijn lezing.
“Op 25 juli 1968 publiceerde paus Paulus VI zijn encycliek Humanae vitae. Tegen de verwachtingen in hield hij daarin vast aan de rooms-katholieke traditie die contraceptie resoluut afwees als een middel tot geboorteregeling. Dat heeft hij geweten. Zowel de niet-katholieke als de katholieke media vielen over hem heen,” zo schetste kardinaal Eijk de achtergrond waartegen de encycliek verscheen. In de Westerse wereld werd er woedend op gereageerd. Ook bisschoppen, priesters en vele leken keerden zich tegen dit document, dat tegen de verwachting van velen helemaal niet aansloot bij de tijdgeest van vrije seksualiteit, die mede mogelijk werd door de opkomst van de hormonale anticonceptiemiddelen.
Nu, een halve eeuw later blijkt dat veel bewaarheid is van wat paus Paulus VI in zijn encycliek voorzag. Paus Franciscus verklaarde hem op 19 oktober 2014 zalig bij gelegenheid van de afsluiting van de eerste van twee Bisschoppensynodes over het Gezin. In de loop der jaren is de encycliek Humanae vitae steeds meer erkend als een in feite profetisch document. Kardinaal Eijk trok in zijn lezing de volgende vergelijking: “Maar waren profetische uitspraken van de Oudtestamentische profeten, niet in het minst die van de laatste uit de reeks – Johannes de Doper – en ook de uitspraken van Jezus en Zijn apostelen zeker in hun tijd ook geen ‘stenen des aanstoots’? En dat zijn ze in een aantal kringen nog steeds.”
Context In zijn lezing plaatste de portefeuillehouder voor medische ethiek van de Nederlandse Bisschoppenconferentie Humanae vitae in een historische context en maakte hij inzichtelijk hoe de Kerk hier vervolgens mee verder is gegaan in onder meer diverse documenten van later datum. Ook legde hij uit waarom paus Paulus VI anticonceptie afwees, terwijl de wereld juist leek te vragen om erkenning ervan door de Kerk. Tevens liet hij zien welke methoden voor de geboorteregeling volgens de leer van de Kerk binnen het huwelijk moreel geoorloofd zijn.
De kardinaal sloot als volgt af: “Naar verwachting zal paus Paulus VI in oktober van dit jaar heilig worden verklaard. Dan zal de heiligverklaring plaatsvinden van een van de grootste profeten van het huidige tijdsbestek.”
Klik hier voor de lezing van kardinaal Eijk naar aanleiding van vijftig jaar Humanae vitae.
Bij de afbeelding: bidprentje dat is uitgegeven bij de zaligverklaring van paus Paulus VI, 19 oktober 2014. Paus Franciscus heeft in februari van dit jaar laten weten dat de heiligverklaring in 2018 zou volgen.
