Tymczasem najnowsze badania nad dziełem Gracjana pokazują, że szczególną właściwością prawa kanonicznego i jego osobliwym tytułem do chwały jest jego człowieczeństwo, owo tchnienie i poczucie chrześcijańskiej doktryny oraz sumienia, które porusza ludzkiego ducha ku „niedościgłym bogactwom Chrystusowym” (Ef 3, 8), samo zaś prawo kanoniczne wynosi tak wysoko, że góruje ono nawet nad niezaprzeczalną wzniosłością prawa rzymskiego.

wordpress.com

Alokucja Piusa XII o Dekrecie Gracjana po raz pierwszy w języku polskim.

Pragnęliście, szlachetni mężowie, w sposób wyjątkowy i uroczysty uczcić osiemsetną rocznicę wydania Dekretu Gracjana. Było to pełne mądrości postanowienie, które udało się Wam pomyślnie urzeczywistnić. Niestety, poza uczonymi, poza tymi, którzy zgłębiają prawo kanoniczne i zajmują się jego praktyką sądową, większość ludzi, nawet wykształconych, choć chętnie zajmuje swój umysł literaturą, sztukami pięknymi czy historią świata, rzadko jednak kieruje swoje zainteresowanie ku prawom, które Wy teraz postanowiliście upamiętnić. Dlatego niezmiernie ważne jest, aby dzięki Wam ludzie mogli pojąć, a przynajmniej usłyszeć i zauważyć, jak wielkie jest znaczenie i waga tego Dekretu. Przeto radując się waszym oddaniem i życzliwością, serce Nasze pragnie również wyrazić uznanie dla waszej pracy i wysiłków. Opinia publiczna nie może ich lekceważyć, jeśli weźmie się pod uwagę ogrom nieustannego trudu, którego pomyślnym owocem i rezultatem jest Dekret Gracjana. Pokazaliście jego powszechne użycie …

2673

Oczywiście wydanie sporządzone przez Korektorów Rzymskich, włączone do obszernego zbioru stanowiącego Korpus Prawa Kanonicznego (Corpus Iuris Canonici), musi zostać zachowane.

Dekret Gracjana wiąże teologię i prawo kanoniczne nader trwałymi więzami: prawo to zapuszcza swoje korzenie w głębię chrześcijańskiego Objawienia, czerpiąc z niego życiodajne soki, którymi są umiar, życzliwość, łagodność, miłość. Dzięki tym cnotom i wpływom prawo kanoniczne od samego początku nabrało właściwych sobie barw i zostało naznaczone – niczym pieczęcią odciśniętą w wosku – chrześcijańską sprawiedliwością, która szybko przekształciła się w kanoniczną zasadę słuszności (aequitas).